Stres
Stres jest jednym z najważniejszych wyzwań XXI wieku. Czy to znaczy, że nasi przodkowie się nie stresowali? Nic z tych rzeczy. Pierwotnie stres towarzyszył sytuacjom bezpośredniego zagrożenia, na które reakcją obronną była walka lub ucieczka. Stres pojawiał się więc szybko i tak też znikał. Dzisiaj powszechnie przeżywamy stres innego rodzaju: permanentny, długotrwały, przewlekły (np. związany z praca zawodową). Aby spróbować go okiełznać i ograniczyć, należy przede wszystkim dobrze zrozumieć, czym jest.
Czym jest stres od strony biochemicznej?
Wiele reakcji na stres - takich jak przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia, przyspieszony oddech, wzrost poziomu cukru we krwi, rozszerzone źrenice - zależy od hormonów wydzielanych przez gruczoły nadnercza: adrenalina i noradrenalina. Ta naturalna reakcja przygotowuje człowieka do walki lub ucieczki, czyli powinna nastąpić i minąć szybko. Współcześnie często dzieje się jednak inaczej i stan ten potrafi trwać długo, coraz bardziej wyczerpując organizm.
Co wywołuje stres?
Stresory, to bodźce (zewnętrzne lub wewnętrzne) wywołujące stres. Najczęściej są to sytuacje nieprzewidziane i niekontrolowane, takie jak śmierć bliskiej osoby, choroba, wypadek, nagła utrata pracy. Stres przewlekły wywołują czynniki, które oddziałują na nas przez dłuższy czas - np. trudna sytuacja w pracy, w związku, perspektywa rozwodu, konieczność zmiany szkoły lub pracy, przeprowadzka, sytuacja społeczna. Potrafimy się dzisiaj stresować także ślubem, urlopem czy świętami!
Jak objawia się stres?
Objawy fizjologiczne:
- przyspieszenie akcji serca
- wysokie tętno i ciśnienie
- przyspieszenie oddechu
- rozszerzenie źrenic
- suchość w ustach
- brak apetytu lub kompulsywne zajadanie
- gęsia skórka
- potliwość
- napięcie mięśni
- mimowolne oddanie moczu
Objawy psychiczne:
- podekscytowanie, pobudzenia
- drażliwość, obraźliwość, poirytowanie
- złość
- nieustanne myślenie o przyczynie stresu
- obniżenie nastroju
- stan napięcia i zagrożenia
Objawy behawioralne:
- zaburzenia snu, bezsenność
- trudność w wypoczęciu
- huśtawka nastroju: nagłe wybuchy złości lub płaczu
- częstsze tiki i odruchy nerwowe
Fazy stresu
Faza alarmowa: dzieli się na stadium szoku (reakcja zaskoczenia i niepokoju wywołana konfrontacją z nieprzewidzianą sytuacją) i stadium przeciwdziałania (osoba podejmuje działania obronne).
Faza przystosowania: organizm uczy się, jak radzić sobie w stresogennej sytuacji. Jeśli osoba sobie poradzi, jest to ostatnia faza. Jeśli nie, następuje faza trzecia.
Faza wyczerpania: przy oddziaływaniu bodźca silniejszego niż możliwości obronne, organizm narażony jest na stałe pobudzenie (stres przewlekły) prowadzące do zachorowań, w szczególności układu krwionośnego, pokarmowego i immunologicznego, a w skrajnych przypadkach nawet do zgonu.
Rodzaje stresu
Istnieją różne typologie stresu. Istotne z pewnością jest, aby wiedzieć, że stres może być krótkoterminowy lub ciągły. Krótkoterminowy stres umiarkowany, jeśli sobie z nim poradzimy, zwiększa nasze umiejętności adaptacji do otoczenia i umożliwia rozwój psychiczny. Stres ciągły (chroniczny, permanentny) to stres, któremu jesteśmy poddawani długo i konsekwentnie. Jest to rodzaj stresu, z którym sobie nie radzimy, który nas przerasta i wyczerpuje. To właśnie on ma najbardziej negatywny wpływ na nasze zdrowie i zaburza rozwój.
Skutki stresu
Dla zdrowia psychicznego:
- obniżony nastrój, depresja, nerwica
- załamanie nerwowe, myśli samobójcze
- permanentne zmęczenie
- zaburzenia snu i koncentracji
- syndrom wypalenia zawodowego
- uczucie braku satysfakcji
- zaburzenia przebiegu procesów poznawczych
- uzależnienia: alkoholizm, lekomania, narkomania.
Dla zdrowia somatycznego:
- migreny
- choroby układu krążenia: niedokrwienie, zawał nadciśnienie tętnicze, miażdżyca
- udar mózgu
- choroby układu pokarmowego: nawracające rozstrojenia żołądka, zaburzenia przemiany materii, wrzody żołądka i dwunastnicy
- obniżenie odporności i wzrost zachorowań
- zaburzenia życia seksualnego i miesiączkowania
Jak radzić sobie ze stresem?
- szukaj wsparcia u najbliższych, przyjaciół, psychoterapeuty
- w miarę możliwości unikaj czynników stresogennych
- zadbaj, aby Twoja dieta była różnorodna i zbilansowana
- nawadniaj się
- uprawiaj sport lub inną aktywność fizyczną, która sprawi Ci przyjemność - spaceruj, tańcz...
- suplementuj składniki, których brakuje w Twojej diecie.